<
>
بحران سوختگی در ایران؛ آماری فراتر از میانگین جهانی
سوختگی در ایران دیگر تنها یک حادثه نیست؛ به یک بحران بهداشتی و اجتماعی تبدیل شده است که نیازمند توجه فوری و رویکردی جامع است. آمارهای منتشر شده حاکی از آن است که سالانه حدود ۳۰۰ هزار نفر در کشور دچار سوختگی میشوند، رقمی خیرهکننده که ایران را در جایگاهی نگرانکننده، حدود ۸ برابر بیشتر از میانگین جهانی، قرار میدهد. این وضعیت نهتنها جان و سلامت افراد بیشماری را به خطر میاندازد، بلکه به زنگ خطری جدی برای نقص در استانداردهای ایمنی و فقدان آموزشهای عمومی بدل گشته است. کارشناسان تاکید میکنند که اکثر قریب به اتفاق این حوادث قابل پیشگیری هستند، موضوعی که بر ضرورت بازنگری در سیاستها و برنامههای ایمنی کشور میافزاید.
علل اصلی سوختگی؛ ضعف ایمنی در منازل و محیطهای کاری
پژوهشها و بررسیهای انجام شده، از جمله توسط موسسات مردمنهاد، نشان میدهد که کانون اصلی حوادث سوختگی، منازل مسکونی و پس از آن محیطهای اداری و کارگاهی هستند. در این میان، کودکان به ویژه گروه سنی زیر ۶ سال، آسیبپذیرترین قشر جامعه در برابر این حوادث محسوب میشوند. به گفته سپهر صالحی تجریشی، رئیس هیئت مدیره موسسه حامیان رهیدگان سوختگی، بیش از ۹۰ درصد موارد سوختگی ریشه در سهلانگاریها و ضعفهای ایمنی دارد که میتوانستند با اقدامات پیشگیرانه ساده مهار شوند. عوامل رایج ایجاد سوختگی شامل موارد زیر است:
تماس با اجسام داغ، مانند ظروف آشپزی یا بخاریهای بدون حفاظ
مایعات جوشان، از جمله آب داغ یا روغن در حال پختوپز
بخار آب داغ یا مایعات شیمیایی
نقص در سیستمهای الکتریکی و سیمکشیهای غیراستاندارد
عدم وجود تجهیزات ایمنی پایه مانند کپسول آتشنشانی، آشکارساز دود یا حتی عدم آگاهی از نحوه صحیح نگهداری مواد قابل اشتعال، به تشدید این معضل کمک میکند.
آسیبهای پنهان سوختگی؛ از سلامت روان تا طرد اجتماعی
ابعاد فاجعهبار سوختگی تنها به جراحات جسمی محدود نمیشود. این حوادث، به ویژه در موارد شدید، میتوانند به زخمهای عمیق روانی منجر شوند که تا پایان عمر با فرد باقی میمانند. دکتر صالحی تجریشی به درستی سوختگی را یکی از چهار عامل اصلی ایجاد تروما (آسیب روانی) معرفی میکند. قربانیان سوختگی اغلب با چالشهای روحی و اجتماعی متعددی مواجه میشوند:
تجربه اضطراب، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
عوارض جسمی نظیر درد مزمن و محدودیتهای حرکتی
نگاههای قضاوتگرانه و پرسشهای نادرست در جامعه که میتواند منجر به انزوای اجتماعی (جامعهگریزی) شود.
باورهای خرافی و غلط در مورد سوختگی، نظیر "تقاص گناه"، که به ویژه در مورد کودکان آسیبدیده، وضعیت روانی قربانی و خانوادهاش را دشوارتر میسازد.
تغییر نگرش جامعه نسبت به رهیدگان سوختگی، گامی اساسی در مسیر بازگرداندن این افراد به زندگی عادی و کاهش بار روانی آنان است.
پیشگیری از سوختگی؛ راهبردی حیاتی برای کاهش آمار
با توجه به قابلیت پیشگیری بالای حوادث سوختگی، تمرکز بر ایمنسازی محیطها یک اولویت بیچون و چراست. ارتقاء استانداردهای ایمنی در منازل، محلهای کار و فضاهای عمومی باید در دستور کار نهادهای مسئول قرار گیرد. این اقدامات میتواند شامل موارد زیر باشد:
بازرسیهای منظم و اجباری ایمنی در ساختمانها و محیطهای کاری.
آموزش عمومی گسترده درباره خطرات سوختگی و راههای پیشگیری از آن، به ویژه برای کودکان و والدین.
توزیع و تشویق به استفاده از وسایل ایمنی مانند آشکارسازهای دود، کپسولهای آتشنشانی خانگی و محافظهای پریز برق.
تدوین و اجرای قوانین سختگیرانهتر در زمینه ایمنی لوازم خانگی و تاسیسات ساختمانی.
همکاری میان بخشهای دولتی، خصوصی و نهادهای مدنی برای رسیدن به استانداردهای جهانی ایمنی و کاهش فاصله آماری ایران با سایر کشورها ضروری است.
نقش جامعه و حمایت خیرین در بازتوانی رهیدگان سوختگی
در کنار اقدامات پیشگیرانه، حمایت از رهیدگان سوختگی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. پروسه درمان و بازتوانی جسمی و روانی این افراد، طولانی و پرهزینه است. در فرهنگ ایرانی، کمک به همنوع و حمایت از افراد آسیبپذیر همواره ارزشی بنیادین بوده و در اینجا نیز نقش خیرین و نهادهای مردمی برجسته میشود. کمکهای مالی، فراهم آوردن خدمات درمانی و مشاوره روانشناسی، و ایجاد فرصتهای اجتماعی برای بازگشت این افراد به جامعه، میتواند بار سنگین این بحران را کاهش دهد. همچنین، توجه به هزینههای درمانی که گاه به دهها میلیون تومان میرسد، لزوم حمایتهای بیمهای و اجتماعی گستردهتر را بیش از پیش نمایان میسازد.
در نهایت، کاهش آمار سوختگی و بهبود وضعیت رهیدگان آن، مستلزم یک جنبش ملی است که شامل آموزش، ارتقای ایمنی، تغییر نگرش جامعه و حمایت همهجانبه باشد. این تنها راه برای تبدیل این بحران به فرصتی برای افزایش سلامت و ایمنی عمومی در ایران است.
مطالب مرتبط
- ادویهها و مکملهای طبیعی، نقش کلیدی در رقیق کردن خون و سلامت عروق ایفا میکنند
- سرطان پروستات: نشانههای خاموشی که هر مرد باید بداند و نادیده نگیرد
- پژوهشی پیشگامانه ارتباط ژنتیکی میسوفونیا را با اختلالات روانی عمیقتر میکند
- چالش تامین ارز آینده بازار شیرخشک را تهدید میکند: سازمان غذا و دارو نسبت به کمبود احتمالی هشدار داد
مهرنوش پاشا
من فارغالتحصیل رشته علوم زیستی هستم و از همان دوران دانشگاه به ارتباط علم با جامعه علاقهمند شدم. فعالیت حرفهای خودم را از سال ۱۳۹۸ با ترجمه و نگارش مقالات علمی در وبسایتهای بهداشت و سلامت آغاز کردم. پس از کسب تجربه و گذراندن دورههای تخصصی، به عنوان خبرنگار حوزه سلامت در چند نشریه معتبر همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر بخش پژوهش و درمان در یک مجله پزشکی شناختهشده فعالیت میکنم. تلاش من این است که آخرین یافتههای علمی را به زبانی ساده برای عموم مردم بازگو کنم.
