کم‌خونی یکی از شایع‌ترین اختلالات خونی است که با کاهش تعداد گلبول‌های قرمز یا سطح هموگلوبین در خون شناخته می‌شود. این وضعیت می‌تواند با علائمی مانند خستگی، رنگ‌پریدگی، سرگیجه، سردی اندام‌ها، تپش قلب و تنگی نفس همراه باشد. اما آیا درمان آن صرفاً به مصرف دارو و مواد غذایی محدود می‌شود؟
پاسخ متخصصان به این پرسش، منفی است. درمان کم‌خونی به‌شدت وابسته به علت، نوع و شدت آن است و تا زمانی که منشأ اصلی مشخص نشود، نمی‌توان نسخه واحدی برای درمان آن تجویز کرد.
تشخیص علت، نخستین گام درمان
دکتر ایرج خسرونیا، فوق تخصص گوارش، تأکید می‌کند که پیش از هر اقدامی باید علت کم‌خونی شناسایی شود. این علت می‌تواند از زخم‌های گوارشی، خون‌ریزی‌های داخلی، بیماری‌های خونی مانند تالاسمی، نارسایی کلیه یا کبد، اختلالات تیروئیدی، تا بیماری‌های خودایمنی یا حتی سرطان متغیر باشد. در بسیاری از موارد، درمان علت زمینه‌ای به‌تنهایی می‌تواند کم‌خونی را برطرف کند.
کم‌خونی ژنتیکی؛ قابل کنترل اما نه درمان‌پذیر
در مواردی که کم‌خونی منشأ ژنتیکی دارد، مانند تالاسمی یا کم‌خونی داسی‌شکل، درمان قطعی وجود ندارد. با این حال، کنترل علائم و پیشگیری از عوارض از طریق مراقبت‌های پزشکی منظم امکان‌پذیر است.
مکمل‌ها و تغذیه؛ پایه‌های درمان
مصرف مکمل‌های آهن، ویتامین B۱۲ و اسید فولیک در بسیاری از موارد ضروری است. همچنین رژیم غذایی غنی از منابع آهن مانند گوشت قرمز، جگر، حبوبات، سبزیجات برگ‌سبز و مغزها می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. اما این تنها بخشی از مسیر درمان است.
روش‌های مکمل و غیردارویی
در کنار درمان‌های دارویی، برخی اقدامات مکمل می‌توانند روند بهبودی را تسهیل کنند:
- سلامت گوارش: جذب مؤثر آهن و ویتامین‌ها نیازمند عملکرد مناسب دستگاه گوارش است. درمان مشکلاتی مانند یبوست، رفلاکس یا عفونت‌های معده می‌تواند مؤثر باشد.
- فعالیت بدنی سبک: ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی یا یوگا با بهبود گردش خون و تحریک ملایم مغز استخوان، به تولید بهتر گلبول‌های قرمز کمک می‌کنند.
- طب سنتی با احتیاط: دمنوش‌هایی مانند گزنه یا شنبلیله در طب سنتی توصیه شده‌اند، اما استفاده از آن‌ها باید با نظر پزشک باشد.
- مدیریت استرس و خواب کافی: اگرچه به‌طور مستقیم درمان‌کننده نیستند، اما با بهبود جذب مواد مغذی و تقویت سیستم ایمنی، نقش حمایتی دارند.
- نور خورشید و ویتامین D: کمبود این ویتامین می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر خون‌سازی اثر بگذارد. دریافت روزانه نور آفتاب و مصرف مکمل‌ها با تجویز پزشک توصیه می‌شود.
در نهایت، درمان کم‌خونی نیازمند رویکردی چندجانبه است که شامل تشخیص دقیق، درمان علت زمینه‌ای، تغذیه مناسب، مصرف مکمل‌ها و اصلاح سبک زندگی می‌شود. خوددرمانی یا مصرف خودسرانه داروها بدون بررسی‌های پزشکی می‌تواند نه‌تنها بی‌اثر، بلکه گاهی خطرناک باشد.