گسترش روانشناسنماها در فضای مجازی
با رشد شبکههای اجتماعی، روانشناسنماهای مجازی به یکی از چالشهای جدی سلامت روان جامعه تبدیل شدهاند. بسیاری از این افراد بدون داشتن مجوز رسمی یا آموزش علمی معتبر، خود را بهعنوان مشاور معرفی میکنند و با ارائه توصیههای غیرعلمی، سلامت روان مخاطبان را به خطر میاندازند.
تفاوت روانشناس واقعی با روانشناسنما
دکتر سیامک طهماسبی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تأکید میکند که روانشناسان متخصص در گفتار خود از ادبیات علمی بهره میبرند و عباراتی مانند «براساس شواهد» یا «تحقیقات نشان میدهد» در سخنان آنان رایج است. در مقابل، روانشناسنماها معمولاً با قطعیت نسخه میپیچند، توصیههای خطرناک ارائه میدهند و قضاوتهای شخصی را جایگزین دانش علمی میکنند.
راههای شناسایی روانشناسنماها
برای جلوگیری از آسیبهای احتمالی، مردم باید پیش از اعتماد به هر مشاور، اعتبار او را بررسی کنند:
- استعلام شماره پروانه فعالیت و مدارک تحصیلی معتبر از طریق وبسایت سازمان نظام روانشناسی
- آشنایی با منشور اخلاقی روانشناسان و پیگیری تخلفات احتمالی از مسیرهای قانونی
فضای مجازی؛ فرصت یا تهدید برای سلامت روان؟
به گفته طهماسبی، فضای مجازی میتواند فرصتی ارزشمند برای آموزش عمومی باشد، اما در غیاب نظارت مؤثر، بستری برای انتشار محتوای گمراهکننده نیز فراهم میکند. او تأکید دارد که نهادهای نظارتی باید با ابزارهای هوشمند و همکاری میان وزارت علوم، سازمان نظام روانشناسی و سایر نهادهای مرتبط، فعالیت روانشناسنماها را کنترل کنند.
ضرورت حضور فعال روانشناسان متخصص
یکی از دلایل گسترش روانشناسنماها، غیبت روانشناسان علمی در رسانهها و فضای مجازی است. طهماسبی معتقد است اگر متخصصان واقعی محتوای مستند و علمی تولید نکنند، افراد بیتخصص این خلأ را پر خواهند کرد. او بر اهمیت نقش روانشناسان حرفهای در آموزش عمومی و ارتقای سواد روانشناختی جامعه تأکید میکند.
جمعبندی
مقابله با روانشناسنماهای مجازی نیازمند سه اقدام اساسی است: افزایش سطح سواد روانشناختی جامعه، نظارت مؤثر نهادهای مسئول و حضور فعال روانشناسان متخصص در فضای عمومی. تنها با تحقق این سه ضلع میتوان اعتماد عمومی را بازسازی کرد و کیفیت خدمات مشاورهای را ارتقا داد.
مهرنوش پاشا
من فارغالتحصیل رشته علوم زیستی هستم و از همان دوران دانشگاه به ارتباط علم با جامعه علاقهمند شدم. فعالیت حرفهای خودم را از سال ۱۳۹۸ با ترجمه و نگارش مقالات علمی در وبسایتهای بهداشت و سلامت آغاز کردم. پس از کسب تجربه و گذراندن دورههای تخصصی، به عنوان خبرنگار حوزه سلامت در چند نشریه معتبر همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر بخش پژوهش و درمان در یک مجله پزشکی شناختهشده فعالیت میکنم. تلاش من این است که آخرین یافتههای علمی را به زبانی ساده برای عموم مردم بازگو کنم.
