نتایج یک پژوهش گسترده نشان می‌دهد که مغز مردان در روند پیری با سرعت بیشتری نسبت به مغز زنان دچار کاهش حجم می‌شود. این یافته‌ها که بر اساس بررسی بیش از ۱۲ هزار اسکن مغزی به دست آمده، می‌تواند دیدگاه تازه‌ای درباره تفاوت‌های زیستی میان دو جنس و ارتباط آن با بیماری‌هایی مانند آلزایمر ارائه دهد.
روند طبیعی کوچک شدن مغز و تفاوت‌های جنسیتی
مغز انسان به‌طور طبیعی با افزایش سن کوچک‌تر می‌شود و این روند در بیماران مبتلا به آلزایمر شدت بیشتری دارد. با وجود اینکه زنان دو برابر بیشتر از مردان به آلزایمر مبتلا می‌شوند، بررسی‌ها نشان می‌دهد که مغز زنان ماده خاکستری و سفید خود را با سرعت کمتری نسبت به مردان از دست می‌دهد.
آن راوندال، عصب‌شناس دانشگاه اسلو و از نویسندگان این پژوهش، تأکید می‌کند: «اگر مغز زنان سریع‌تر تحلیل می‌رفت، این موضوع می‌توانست بخشی از دلیل شیوع بالاتر آلزایمر در میان آنان باشد.»
جزئیات پژوهش تازه
این مطالعه با بررسی اسکن‌های مغزی ۴٬۷۲۶ فرد سالم بین ۱۷ تا ۹۵ سال انجام شد. هر فرد دست‌کم دو بار MRI مغز داشت که میانگین فاصله آن‌ها سه سال بود.
- در مردان، کاهش حجم مغز در بخش‌های بیشتری از جمله نواحی قشری مشاهده شد.
- در زنان، کاهش حجم محدودتر بود و ضخامت قشر مغز تغییر کمتری نشان داد.
این نتایج نشان‌دهنده وجود تفاوت‌های واقعی زیستی در روند پیری مغز میان دو جنس است، هرچند پژوهشگران تأکید دارند که برای نتیجه‌گیری قطعی به مطالعات بیشتری نیاز است.
سوگیری پژوهشی و نیاز به مطالعات دقیق‌تر
با وجود تحقیقات گسترده در زمینه زیست‌شناسی مغز، هنوز هم سوگیری جنسیتی در مطالعات علمی مشهود است. در سال ۲۰۱۹ تنها ۵ درصد از پژوهش‌های علوم اعصاب به بررسی تأثیر جنسیت پرداخته بودند. همین موضوع باعث شده نتایج تحقیقات پیشین درباره سرعت تحلیل مغز در زنان و مردان متناقض باشد.
پژوهش جدید دانشگاه اسلو تلاش کرده است با بررسی حجم کلی مغز، ضخامت قشر و حجم زیرقشری، تصویری شفاف‌تر از این تفاوت‌ها ارائه دهد.
پیامدها و پرسش‌های باز
هنوز مشخص نیست که این تفاوت‌های ساختاری چه تأثیری بر عملکرد شناختی دارند. نکته جالب این است که در کاهش حجم هیپوکامپ – ناحیه‌ای کلیدی در حافظه و یادگیری – تفاوتی میان زنان و مردان مشاهده نشد. تنها در سنین بالا زنان کاهش بیشتری در این بخش نشان دادند که احتمالاً ناشی از طول عمر بیشتر آن‌هاست.
برخی شواهد حتی نشان می‌دهد که کوچک شدن برخی نواحی مغزی می‌تواند در شرایط خاص مفید باشد. بنابراین، درک دقیق ارتباط میان تغییرات ساختاری مغز و بیماری‌های عصبی همچنان نیازمند پژوهش‌های طولی و گسترده‌تر است.
جمع‌بندی
این مطالعه نشان می‌دهد که مغز مردان سریع‌تر از مغز زنان کوچک می‌شود و این تفاوت می‌تواند درک تازه‌ای از روند پیری و بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر به دست دهد. با این حال، برای روشن شدن پیامدهای شناختی این تغییرات و نقش دقیق جنسیت در پیری مغز، تحقیقات بیشتری لازم است.
