روند رو به رشد ابتلا در ایران
بر اساس آمارهای جهانی، سال گذشته بیش از ۱۵ هزار و ۷۰۰ مورد جدید سرطان پستان در ایران ثبت شد؛ رقمی که نشاندهنده روند افزایشی ابتلا در کشور است. پیشبینیها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۳۵ شمار موارد جدید به ۲۶ هزار و تا سال ۲۰۵۰ به ۳۵ هزار مورد خواهد رسید. نکته نگرانکننده، افزایش موارد ابتلا در زنان زیر ۴۰ سال است؛ گروهی که پیشتر کمتر در معرض این بیماری قرار داشتند.
چرا تشخیص دیرهنگام است؟
کارشناسان تأکید میکنند که بسیاری از زنان ایرانی به دلیل بیتوجهی به معاینات ماهانه و سالانه و همچنین عدم انجام ماموگرافی پس از ۴۰ سالگی، دیر متوجه بیماری میشوند. اغلب بیماران در مرحله دوم سرطان پستان به پزشک مراجعه میکنند؛ زمانی که توده سرطانی بیش از دو سانتیمتر رشد کرده و درمان پیچیدهتر میشود.
چالشهای اطلاعرسانی و فرهنگسازی
یکی از موانع جدی در مسیر پیشگیری، ضعف اطلاعرسانی عمومی است. به گفته متخصصان، حتی در نصب بنرهای آموزشی نیز محدودیتهایی وجود دارد و به جای اصطلاح علمی «سرطان پستان» از عباراتی مانند «سرطان بانوان» استفاده میشود. این موضوع باعث سردرگمی و کاهش آگاهی عمومی شده است. همچنین در مناطق محروم، زنان به دلیل ملاحظات فرهنگی یا مشکلات مالی، دیرتر به مراکز درمانی مراجعه میکنند و اغلب در مراحل پیشرفته بیماری تشخیص داده میشوند.
مقایسه با آمار جهانی
اگرچه میزان بروز سرطان پستان در ایران نسبت به کشورهای اروپایی و آمریکا کمتر است (۳۵ مورد در هر ۱۰۰ هزار زن در ایران در برابر ۹۵ تا ۱۰۰ مورد در غرب)، اما روند افزایشی ابتلا در کشور نگرانکننده است. میانگین سنی ابتلا در ایران حدود ۴۶ تا ۴۷ سال است؛ یک دهه کمتر از کشورهای غربی. این تفاوت به ساختار جوانتر جمعیت ایران نسبت داده میشود.
نقش عوامل ژنتیکی و ضرورت مشاوره
حدود ۱۵ درصد موارد ابتلا به سرطان پستان ریشه ژنتیکی دارد. وجود ژنهای پرخطر مانند BRCA1 و BRCA2 میتواند احتمال ابتلا را تا ۸۰ درصد در طول زندگی افزایش دهد. به همین دلیل، مشاوره ژنتیک برای افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پستان، تخمدان یا پروستات دارند، ضروری است.
غربالگری؛ کلید تشخیص زودهنگام
پزشکان توصیه میکنند زنان بالای ۴۰ سال سالانه ماموگرافی انجام دهند. در افراد پرخطر، غربالگری باید زودتر آغاز شود. با این حال، نبود برنامه غربالگری سیستماتیک و رایگان در کشور، مانع بزرگی در مسیر تشخیص زودهنگام است. در حال حاضر، غربالگری بهصورت «فرصتطلبانه» انجام میشود؛ یعنی تنها در صورت مراجعه فرد به پزشک، پیشنهاد غربالگری داده میشود.
جمعبندی
افزایش موارد ابتلا به سرطان پستان در زنان جوان هشداری جدی برای نظام سلامت کشور است. نبود آمار دقیق داخلی، ضعف اطلاعرسانی، موانع فرهنگی و کمبود برنامههای غربالگری رایگان، همگی عواملی هستند که موجب تشخیص دیرهنگام و افزایش مرگومیر میشوند. تقویت آموزش عمومی، توسعه غربالگری و حمایت از بیماران پرخطر میتواند مسیر مقابله با این بیماری را هموارتر کند.
مهرنوش پاشا
من فارغالتحصیل رشته علوم زیستی هستم و از همان دوران دانشگاه به ارتباط علم با جامعه علاقهمند شدم. فعالیت حرفهای خودم را از سال ۱۳۹۸ با ترجمه و نگارش مقالات علمی در وبسایتهای بهداشت و سلامت آغاز کردم. پس از کسب تجربه و گذراندن دورههای تخصصی، به عنوان خبرنگار حوزه سلامت در چند نشریه معتبر همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر بخش پژوهش و درمان در یک مجله پزشکی شناختهشده فعالیت میکنم. تلاش من این است که آخرین یافتههای علمی را به زبانی ساده برای عموم مردم بازگو کنم.
