تحریم‌های اقتصادی، اگرچه اغلب به عنوان ابزار فشار سیاسی شناخته می‌شوند، اما در عمل تأثیرات عمیقی بر زندگی مردم، به‌ویژه بیماران، برجای می‌گذارند. طبق گزارشی منتشر شده در مجله معتبر پزشکی لنست، این تحریم‌ها سالانه جان بیش از یک و نیم میلیون نفر را در سراسر جهان می‌گیرند؛ آماری تکان‌دهنده که نشان‌دهنده ابعاد انسانی این سیاست‌هاست.
در نشست خبری اخیر، دکتر مهدی پیرصالحی، معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو، با اشاره به این گزارش، تأکید کرد که تحریم‌ها به‌صورت خاموش و بی‌سر و صدا، سلامت بیماران را تهدید می‌کنند. او نقش رسانه‌ها را در بازتاب این واقعیت حیاتی دانست و گفت: «رسانه‌ها باید صدای بیماران باشند و این پیام را به گوش جهانیان برسانند.»
کمبود دارو؛ پیامد مستقیم تحریم‌های مالی و ارزی
یکی از مهم‌ترین تبعات تحریم‌ها، اختلال در تأمین دارو و اقلام حیاتی درمانی است. پیرصالحی توضیح داد که در برخی دوره‌ها کشور با کمبود دارو و شیر خشک مواجه شده که این کمبودها مستقیماً ناشی از محدودیت‌های مالی و ارزی هستند. این محدودیت‌ها مانع از انتقال پول برای خرید دارو از خارج شده و زنجیره تأمین را مختل کرده‌اند.
او با تأکید بر اینکه هدف از بیان این مشکلات، توجیه کمبودها نیست، افزود: «تمام تلاش ما این است که کمبودها را به حداقل برسانیم تا بیماران با دغدغه کمتری مواجه باشند. اما نمی‌توان انکار کرد که مشکلات اقتصادی و کمبود نقدینگی، تأثیر مستقیمی بر حوزه دارو دارند.»
نقش رسانه‌ها در ارتقای سواد سلامت و مدیریت بحران
رئیس سازمان غذا و دارو در ادامه سخنان خود، به اهمیت نقش رسانه‌ها در شکل‌دهی به افکار عمومی اشاره کرد. او گفت: «افزایش سواد سلامت در جامعه، یکی از راهکارهای مؤثر برای مدیریت بهتر نظام درمانی است. رسانه‌ها می‌توانند با اطلاع‌رسانی صحیح، آگاهی مردم را بالا ببرند و از انتشار اخبار نادرست جلوگیری کنند.»
پیرصالحی هشدار داد که اخبار منفی، ۹ برابر بیشتر از اخبار مثبت دیده می‌شوند و اگر پایه و اساس درستی نداشته باشند، اصلاح آن‌ها بسیار دشوار خواهد بود. این موضوع اهمیت دقت در انتشار اطلاعات پزشکی و درمانی را دوچندان می‌کند.
مقاومت صنعت دارو در برابر بحران‌ها
در بخش دیگری از این نشست، پیرصالحی به تجربه دوران جنگ ۱۲ روزه اشاره کرد و گفت: «در آن شرایط بحرانی، با وجود تهدیدات و حملات، کارخانه‌های داروسازی کشور فعالیت خود را متوقف نکردند و همچنان به تولید دارو ادامه دادند.» این ایستادگی نشان‌دهنده تعهد بالای فعالان حوزه دارو به سلامت مردم است.
او همچنین از بازرسی‌های انجام‌شده در داروخانه‌های تهران در همان ایام خبر داد و افزود: «برخی داروخانه‌ها در ابتدا به دلیل نگرانی‌های امنیتی تعطیل شده بودند، اما با پیگیری‌های انجام‌شده، فعالیت خود را از سر گرفتند و به خدمت‌رسانی ادامه دادند.»
نتیجه‌گیری: سلامت نباید قربانی سیاست شود
با توجه به شواهد موجود، می‌توان گفت که تحریم‌ها نه‌تنها اقتصاد کشورها را تحت فشار قرار می‌دهند، بلکه مستقیماً جان بیماران را تهدید می‌کنند. کمبود دارو، اختلال در تأمین تجهیزات پزشکی و افزایش هزینه‌های درمانی، تنها بخشی از پیامدهای این سیاست‌ها هستند.
ضروری است که جامعه جهانی، به‌ویژه نهادهای حقوق بشری و سازمان‌های بین‌المللی، به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشند. سلامت انسان‌ها نباید قربانی تصمیمات سیاسی شود و رسانه‌ها، پزشکان و فعالان حوزه سلامت باید با صدای بلند این واقعیت را مطرح کنند تا شاید روزی تحریم‌ها به جای ابزار فشار، به موضوعی برای بازنگری اخلاقی تبدیل شوند.
