تزریق سلول بنیادی یکی از نوآورانه‌ترین دستاوردهای پزشکی نوین است که با بهره‌گیری از توانایی ذاتی سلول‌ها در بازسازی بافت‌های بدن، افق تازه‌ای در درمان بیماری‌های مزمن و صدمات شدید ایجاد کرده است.
این روش به‌ویژه در درمان آسیب‌های مفصلی، عصبی، عضلانی و حتی قلبی، جایگزینی مؤثر برای روش‌های جراحی تهاجمی به شمار می‌رود و امروزه در زمره درمان‌های پیشرفته حوزه پزشکی بازساختی (Regenerative Medicine) قرار دارد. شما این خدمات رو میتونید از دکتر آرش مجدزاده دریافت کنید و قبل از اون از مشاوره رایگان متخصصین کلینیک بهره مند شوید.
ماهیت تزریق سلول بنیادی
در این فرایند، سلول‌های بنیادی استخراج‌شده از بدن بیمار (مانند مغز استخوان یا بافت چربی) یا منابع جایگزین، پس از جداسازی و آماده‌سازی در محیط آزمایشگاهی، به بافت آسیب‌دیده تزریق می‌شوند.
این سلول‌ها با القای فرآیند ترمیم و بازسازی، موجب احیای عملکرد طبیعی بافت و کاهش علائم بیماری می‌شوند.
سلول بنیادی چیست؟
سلول بنیادی (Stem Cell) سلولی نابالغ است که دو ویژگی کلیدی دارد:
- توانایی تقسیم و خودنوزایی (Self-renewal)
- قابلیت تمایز (Differentiation) به سلول‌های اختصاصی مانند سلول‌های عصبی، غضروفی، عضلانی یا اپی‌تلیالی.
به همین دلیل، این سلول‌ها نقش حیاتی در ترمیم و جایگزینی سلول‌های آسیب‌دیده در بدن دارند.
انواع اصلی سلول‌های بنیادی
- سلول‌های بنیادی مزانشیمی (Mesenchymal Stem Cells – MSCs):
بیشترین استفاده بالینی را دارند و معمولاً از مغز استخوان، چربی یا بند ناف استخراج می‌شوند. - سلول‌های بنیادی پرتوان (Pluripotent Stem Cells):
توانایی تمایز به تقریباً تمامی انواع سلول‌های بدن را دارند و در تحقیقات پیش‌بالینی کاربرد زیادی یافته‌اند. - سلول‌های بنیادی جنینی (Embryonic Stem Cells):
از جنین‌های اولیه استخراج می‌شوند و بالاترین پتانسیل تمایز را دارند، اما با چالش‌های اخلاقی مواجه‌اند.
کاربردهای بالینی تزریق سلول بنیادی
تزریق سلول‌های بنیادی امروزه در درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها مورد استفاده یا تحقیق قرار گرفته است، از جمله:
۱. درمان آرتروز و بیماری‌های مفصلی
در بیماران مبتلا به آرتروز زانو یا آسیب‌های غضروفی، تزریق سلول بنیادی موجب تحریک تولید غضروف جدید، کاهش التهاب و تسکین درد می‌شود.
۲. ترمیم بافت عصبی و آسیب‌های نخاعی
در تحقیقات بالینی مشاهده شده است که سلول‌های بنیادی می‌توانند به بازسازی سلول‌های عصبی کمک کرده و تا حدی عملکرد حرکتی و حسی را بازیابی کنند.
۳. بازسازی عضلات و تاندون‌ها
در آسیب‌های ورزشی یا پارگی تاندون، تزریق سلول بنیادی باعث تسریع در ترمیم و بهبود ساختار بافت می‌شود.
۴. بهبود عملکرد قلبی و بافت پانکراس
در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی یا دیابت، این سلول‌ها توانایی بازسازی سلول‌های عضلانی قلب و سلول‌های تولیدکننده انسولین را دارند.
مراحل انجام تزریق سلول بنیادی
- استخراج سلول‌ها:
نمونه سلولی از منبعی مانند چربی، مغز استخوان یا بند ناف گرفته می‌شود. - جداسازی و آماده‌سازی:
سلول‌ها در محیط آزمایشگاهی خالص‌سازی، بررسی و در شرایط کنترل‌شده تکثیر می‌شوند. - تزریق در محل هدف:
سلول‌ها به بافت آسیب‌دیده تزریق می‌شوند. این تزریق معمولاً با هدایت سونوگرافی یا فلوروسکوپی انجام می‌شود تا دقت درمان افزایش یابد. - مراقبت و پیگیری پس از درمان:
پس از تزریق، بیمار باید از فعالیت‌های سنگین خودداری کند و تحت نظارت پزشک و فیزیوتراپی قرار گیرد.
مزایا و چالش‌های این روش درمانی
مزایا:
- تحریک بازسازی طبیعی بافت‌های بدن
- کاهش التهاب و درد مزمن
- کاهش نیاز به جراحی‌های پرخطر
- کوتاه بودن دوران نقاهت نسبت به عمل جراحی
چالش‌ها و محدودیت‌ها:
- هزینه بالا به‌دلیل نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته
- تفاوت در میزان پاسخ درمانی میان بیماران
- لزوم انجام در مراکز دارای مجوز و امکانات تخصصی
تفاوت تزریق سلول بنیادی با تزریق PRP
| ویژگی | تزریق سلول بنیادی | تزریق PRP |
|---|---|---|
| منبع | مغز استخوان، چربی یا بند ناف | پلاسمای خون فرد |
| مکانیسم اثر | بازسازی سلولی و تحریک رشد بافت جدید | افزایش فاکتورهای رشد طبیعی |
| ماندگاری اثر | بلندمدت | کوتاه‌مدت‌تر |
| کاربرد بالینی | آسیب‌های شدید و مزمن | آسیب‌های خفیف یا التهابی |
هزینه تزریق سلول بنیادی در ایران
هزینه درمان به فاکتورهایی مانند نوع سلول، ناحیه تزریق، شدت آسیب و تعداد جلسات بستگی دارد.
در حال حاضر، میانگین هزینه تزریق سلول بنیادی در کلینیک‌های معتبر کشور بین ۲۰ تا ۸۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.
پرسش‌های پرتکرار
آیا نتایج درمان دائمی است؟
در بسیاری از بیماران، نتایج ماندگار است اما بسته به نوع آسیب، ممکن است نیاز به تکرار درمان وجود داشته باشد.
آیا تزریق دردناک است؟
این روش معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار احساس درد یا ناراحتی قابل‌توجهی ندارد.
آیا همه افراد می‌توانند از این درمان بهره‌مند شوند؟
خیر، در بیماران مبتلا به سرطان‌های فعال، اختلالات خونی یا عفونت سیستمیک، انجام تزریق سلول بنیادی توصیه نمی‌شود.
جمع‌بندی نهایی
تزریق سلول بنیادی به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی در پزشکی بازساختی، رویکردی مؤثر برای بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده و بهبود عملکرد اندام‌های بدن است.
این روش با استفاده از سلول‌های زنده و فعال، به جای کنترل علائم، مستقیماً فرآیند ترمیم طبیعی بدن را فعال می‌کند.
با توجه به ماهیت تخصصی این درمان، انجام آن باید در مراکز معتبر و زیر نظر پزشکان مجرب انجام شود تا بهترین نتیجه درمانی حاصل گردد.
اتمام رپورتاژ آگهی – محتوای این مقاله توسط سفارش دهنده ایجاد شده است- مجله سلامتی نوبیدنت
