در حالی که چربی بالا، فشار خون و استعمال دخانیات سال‌هاست به عنوان دشمنان اصلی سلامت قلب و عروق شناخته می‌شوند، اکنون علمی نوین به یک متهم خاموش و کمتر شناخته‌شده در این فهرست اشاره دارد: ریزپلاستیک‌ها. این ذرات میکروسکوپی، که از تجزیه محصولات پلاستیکی در محیط زیست پدید می‌آیند، به طور فزاینده‌ای در بدن انسان یافت شده و زنگ خطر را برای سلامت عمومی، به ویژه سیستم قلبی و عروقی، به صدا درآورده‌اند.
[
]
ریزپلاستیک‌ها: تعریفی از دشمن نامرئی سلامت
ریزپلاستیک‌ها، ذرات پلاستیکی بسیار ریزی هستند که ابعاد آن‌ها اغلب کمتر از ۵ میلی‌متر است. این ذرات از فرسایش و تجزیه محصولات پلاستیکی رایج مانند بطری‌ها، بسته‌بندی‌ها، الیاف مصنوعی لباس‌ها، و حتی لوازم آرایشی در محیط‌زیست تولید می‌شوند. حضور گسترده ریزپلاستیک‌ها در هوا، آب آشامیدنی، خاک و زنجیره غذایی، انسان را از طرق مختلف در معرض مواجهه با آن‌ها قرار می‌دهد. تنفس هوای آلوده، بلعیدن غذا و آب حاوی این ذرات، یا حتی تماس پوستی، مسیرهای اصلی ورود ریزپلاستیک‌ها به بدن انسان به شمار می‌روند. پس از ورود، این ذرات میکروسکوپی توانایی عبور از سدهای بیولوژیکی و رسیدن به جریان خون را دارند و از این طریق می‌توانند به بافت‌ها و اندام‌های مختلف بدن منتقل شوند.
ریزپلاستیک‌ها و التهاب مزمن: قلب در خطر
دکتر مسعود هاشمی، متخصص قلب و عروق، در خصوص تاثیر ریزپلاستیک‌ها بر سلامت قلبی و عروقی هشدار می‌دهد: "وقتی ریزپلاستیک‌ها وارد بدن می‌شوند، سیستم ایمنی بدن ما به آن‌ها به عنوان عوامل خارجی واکنش نشان داده و یک پاسخ التهابی را آغاز می‌کند. این التهاب مداوم می‌تواند به دیواره رگ‌های خونی آسیب برساند و آن را مستعد تجمع چربی و سایر مواد سازنده پلاک کند." تشکیل این پلاک‌ها به مرور زمان باعث تنگی عروق و اختلال در جریان خون می‌شود که زمینه را برای بروز بیماری‌های جدی نظیر حمله قلبی و سکته مغزی فراهم می‌آورد. به گفته این متخصص، فراتر از آسیب مستقیم به عروق، التهاب مزمن ناشی از ریزپلاستیک‌ها می‌تواند عملکرد عمومی سیستم ایمنی بدن را نیز تضعیف کرده و مقاومت بدن را در برابر سایر عفونت‌ها و آسیب‌ها کاهش دهد.
دامنه نفوذ ریزپلاستیک‌ها: از مغز تا جنین
پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که نفوذ ریزپلاستیک‌ها تنها به دستگاه قلبی و عروقی محدود نمی‌شود و این ذرات می‌توانند به اندام‌های حیاتی دیگر نیز راه یابند. متخصصان تاکید می‌کنند که ریزپلاستیک‌ها پس از ورود به بدن، در نقاط متعددی از جمله:
ریه‌ها: با تحریک التهاب، به مشکلات تنفسی منجر شوند.
دستگاه گوارش: سبب اختلالات و التهابات روده‌ای گردند.
مغز: با عبور از سد خونی مغزی، پتانسیل ایجاد التهاب یا اختلال در عملکرد سلول‌های عصبی را داشته باشند.
کبد، کلیه‌ها و حتی جفت: این ذرات در بافت‌های این اندام‌ها نیز یافت شده‌اند، که نشان‌دهنده خطرات احتمالی برای عملکرد آن‌ها و حتی رشد جنین در زنان باردار است.
این گسترش وسیع ریزپلاستیک‌ها در بدن، توانایی آن‌ها را در برهم زدن تعادل هومئوستاز و ایجاد آسیب‌های سلولی در هر عضوی که در آن تجمع می‌یابند، بیش از پیش آشکار می‌سازد.
چالش جهانی ریزپلاستیک‌ها: ضرورت اقدام و پیشگیری
با توجه به فراگیر بودن مشکل ریزپلاستیک‌ها و تهدیدات جدی آن‌ها برای سلامت انسان، کاهش مواجهه با این ذرات به یک ضرورت جهانی تبدیل شده است. مقابله با این پدیده نیازمند یک رویکرد جامع شامل تغییرات در سبک زندگی فردی و اتخاذ سیاست‌های محیط زیستی و صنعتی است. برخی از راهکارهای موثر برای کاهش مواجهه با ریزپلاستیک‌ها عبارتند از:
محدود کردن مصرف پلاستیک‌های یکبار مصرف: استفاده از ظروف، بطری‌ها و کیسه‌های چندبار مصرف به جای نمونه‌های پلاستیکی.
فیلتراسیون آب آشامیدنی: نصب فیلترهای مناسب برای تصفیه آب در منازل.
انتخاب هوشمندانه لباس: ترجیح لباس‌هایی با الیاف طبیعی (مانند پنبه، کتان) به جای الیاف مصنوعی (مانند پلی‌استر، نایلون) که در هر شستشو مقادیر زیادی ریزپلاستیک آزاد می‌کنند.
افزایش آگاهی عمومی و حمایت از تحقیقات گسترده‌تر در زمینه تاثیرات ریزپلاستیک‌ها بر سلامت، می‌تواند به توسعه راهکارهای نوین و مؤثرتر برای حفاظت از سلامت نسل‌های کنونی و آینده در برابر این تهدید خاموش کمک شایانی کند.
