اختلال ساختگی، یک بیماری روانی پیچیده است که با نمایش علائم جسمی یا روانی کاذب یا اغراق‌آمیز مشخص می‌شود. در حالی که بسیاری از افراد ممکن است گهگاه برای دستیابی به اهداف شخصی، بیماری خود را وانمود کنند، اختلال ساختگی فاقد انگیزه سودجویانه است.
بسیاری از متخصصان معتقدند که ریشه این اختلال در تمایل به جلب توجه و محبت دیگران نهفته است. افراد مبتلا ممکن است از طریق دریافت همدلی و مراقبت دیگران، احساس امنیت و آرامش پیدا کنند. همچنین، این رفتار می‌تواند به عنوان مکانیسمی برای مقابله با فشارها و مشکلات زندگی روزمره عمل کند. در این مطلب، به بررسی ابعاد مختلف این اختلال، نشانه‌ها و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.
درک ماهیت اختلال ساختگی
طبقه‌بندی جدید اختلالات روانی (DSM-5)، دو شکل اصلی از این اختلال را معرفی می‌کند:
- اختلال ساختگی خود القایی: فرد به طور عمدی خود را بیمار یا مجروح نشان می‌دهد یا آسیب فیزیکی به خود وارد می‌کند.
- اختلال ساختگی القایی به دیگری (نیابتی): فرد دیگری، مانند کودک، حیوان خانگی یا یکی از نزدیکانش را بیمار یا مجروح جلوه می‌دهد که گاه همراه با وارد کردن آسیب واقعی به فرد دیگر است.
اگرچه نمایش علائم کاذب ممکن است در کوتاه مدت توجه و همدلی دیگران را به همراه داشته باشد، اما در درازمدت بر سلامت جسمی و روانی فرد و اطرافیانش تأثیر منفی می‌گذارد. بیمار کردن عمدی دیگران، نوعی سوء استفاده محسوب می‌شود و عواقب جدی در پی دارد.
علائم و نشانه‌های هشداردهنده
نشانه‌های این اختلال می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- گزارش بیماری‌ها، صدمات یا علائم روانی که وجود ندارند.
- اغراق مکرر در مورد علائم جزئی بیماری.
- دستکاری در نتایج آزمایش‌ها یا پرونده‌های پزشکی.
برخی از علائم گزارش شده ممکن است شامل این موارد باشند:
- افسردگی، ناامیدی یا افکار خودکشی.
- سرگیجه و تاری دید.
- درد شدید در ناحیه کمر و گردن.
افراد مبتلا ممکن است:
- علائم خود را به صورت ناشناس در گروه‌های آنلاین به اشتراک بگذارند.
- علائم خود را برای دوستان، خانواده یا همکاران شرح دهند.
- به طور مکرر به پزشک مراجعه کنند تا تحت آزمایش و درمان قرار گیرند.
برخی افراد، علائم واقعی را از طریق اقدامات زیر ایجاد می‌کنند:
- بلعیدن مواد شوینده یا مواد شیمیایی.
- مصرف داروهایی برای ایجاد اسهال یا استفراغ.
- وارد کردن مواد غیر بهداشتی به داخل زخم‌ها برای ایجاد عفونت.
- تماس عمدی با موادی که باعث ایجاد واکنش آلرژیک می‌شوند.
- ممانعت از بهبود زخم‌ها یا محل جراحی.
مطالعات نشان می‌دهند که افراد مبتلا به این اختلال، به سختی می‌توانند این رفتارها را متوقف کنند. به همین دلیل، اختلال ساختگی یک بیماری روانی جدی تلقی می‌شود که نیازمند درمان و مداخله حرفه‌ای است.
