شقاق مقعدی چیست + روش‌های پیشگیری و درمان آن

شقاق مقعدی یکی از مشکلات شایع و آزاردهنده ناحیه مقعد است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود ممکن است به آن مبتلا شوند. در این مقاله قصد داریم به طور جامع به موضوع شقاق مقعدی بپردازیم، علل ایجاد آن را بررسی کنیم و روش‌های مؤثر پیشگیری و درمان شقاق مقعدی را معرفی کنیم. اگر شما هم به دنبال اطلاعات کامل و کاربردی درباره شقاق مقعدی هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

شقاق مقعدی چیست؟

شقاق مقعدی به ترک یا زخم باریکی گفته می‌شود که در پوست یا مخاط ناحیه حساس و ظریف اطراف مقعد ایجاد می‌گردد. این زخم معمولاً همراه با درد بسیار شدید است و می‌تواند باعث بروز خونریزی‌های کوچک هنگام دفع مدفوع، احساس سوزش و ناراحتی شدید شود که زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

شقاق مقعدی بیشتر در قسمت خلفی (پشت) یا جلویی (جلو) کانال مقعد مشاهده می‌شود و بسته به شدت و مدت زمان ایجاد آن، ممکن است به صورت حاد و کوتاه‌مدت یا به شکل مزمن و طولانی‌مدت ظاهر گردد که در نوع مزمن، درمان دشوارتر و روند بهبودی طولانی‌تر خواهد بود.

این مشکل می‌تواند ناشی از یبوست مزمن، فشار زیاد هنگام دفع، زایمان طبیعی، یا آسیب‌های پوستی در ناحیه مقعد باشد و در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است عوارضی مانند عفونت یا تشکیل فیستول نیز به دنبال داشته باشد.

علل ایجاد شقاق مقعدی

برای درک بهتر و جامع‌تر شقاق مقعدی، لازم است ابتدا با عوامل و دلایل اصلی ایجاد این مشکل آشنا شویم. شقاق مقعدی که به عنوان ترک یا زخم دردناک در پوست اطراف مقعد شناخته می‌شود، معمولاً به علت وارد آمدن فشار بیش از حد و ناگهانی به ناحیه مقعد به وجود می‌آید. این فشار می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد:

بیماری‌های التهابی روده و عفونت‌های ناحیه مقعد:

برخی بیماری‌های التهابی مانند کرون یا کولیت اولسراتیو، همچنین عفونت‌های باکتریایی و ویروسی در اطراف مقعد، موجب التهاب و آسیب به بافت‌ها شده که زمینه‌ساز ایجاد شقاق می‌شوند.

یبوست مزمن و دفع مدفوع سفت و خشک:

یکی از شایع‌ترین علت‌های ایجاد شقاق، یبوست‌های طولانی‌مدت است. وقتی مدفوع به شدت خشک و سفت باشد، دفع آن به سختی انجام شده و به دیواره‌های حساس مقعد آسیب وارد می‌کند.

اسهال‌های مکرر و شدید:

علاوه بر یبوست، تکرار و شدت زیاد اسهال نیز می‌تواند موجب تحریک و التهاب ناحیه مقعد شده و احتمال بروز شقاق را افزایش دهد.

زایمان طبیعی با فشار زیاد:

در زنان، زایمان طبیعی که با فشار زیاد همراه باشد، می‌تواند به طور مستقیم به عضلات و پوست اطراف مقعد آسیب زده و باعث ایجاد شقاق شود.

آسیب‌های فیزیکی به ناحیه مقعد:

وارد شدن ضربه یا آسیب‌های فیزیکی مستقیم به مقعد، حتی به دلیل اعمال نادرست روش‌های پاکسازی یا معاینه‌های پزشکی، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد این زخم‌ها باشد.

استفاده مکرر و نادرست از داروهای ملین یا فشارهای روانی:

مصرف طولانی‌مدت ملین‌ها ممکن است باعث اختلال در عملکرد طبیعی روده شده و تعادل حرکات روده را به هم بزند. همچنین استرس و اضطراب می‌توانند نقش مهمی در ایجاد اختلالات گوارشی و در نهایت افزایش خطر شقاق داشته باشند.

علائم شقاق مقعدی

علائم شقاق مقعدی معمولاً به سرعت و خیلی زود پس از ایجاد زخم یا ترک در ناحیه مقعد ظاهر می‌شوند و می‌توانند به طور واضح و آزاردهنده تجربه شوند. شناخت این علائم به شما کمک می‌کند تا در صورت مشاهده آنها سریع‌تر به پزشک مراجعه کرده و درمان مناسب را شروع کنید. از مهم‌ترین علائم شقاق مقعدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شدید و سوزش هنگام دفع مدفوع:
• یکی از بارزترین و اصلی‌ترین علائم شقاق، احساس درد بسیار شدید و سوزش در ناحیه مقعد حین و بلافاصله پس از اجابت مزاج است. این درد معمولاً به شکل تیرکشیدن و سوزش عمیق توصیف می‌شود و می‌تواند تا چند دقیقه پس از دفع نیز ادامه داشته باشد.
• خونریزی مختصر و روشن پس از اجابت مزاج:
• اغلب بیماران ممکن است خونریزی کمی به رنگ روشن (قرمز) را روی مدفوع یا دستمال توالت مشاهده کنند. این خونریزی معمولاً مختصر است ولی نشانه‌ای مهم از وجود ترک یا زخم در دیواره مقعد محسوب می‌شود.
• مشاهده ترک یا زخم در ناحیه مقعد:
• در بسیاری از موارد، با بررسی ظاهری ناحیه مقعد، می‌توان ترک یا زخم باریکی را دید که گاهی قرمز و ملتهب بوده و گاهی کمی زخمی و خشک است.
• احساس خارش و التهاب در اطراف مقعد:
• التهاب و تحریک ناحیه مقعد معمولاً همراه با خارش و ناراحتی است که می‌تواند به دلیل ترشحات یا تحریک پوست ایجاد شود و موجب احساس ناراحتی و عدم آرامش فرد شود.
• اسپاسم عضله اسفنکتر مقعد که باعث تشدید درد می‌شود:
• در پاسخ به آسیب و زخم، عضله حلقوی مقعد یا اسفنکتر دچار اسپاسم (انقباض غیرارادی) می‌شود. این حالت باعث افزایش فشار داخل کانال مقعد شده و درد را بیشتر و غیرقابل تحمل می‌کند.

روش‌های پیشگیری از شقاق مقعدی

پیشگیری از شقاق مقعدی اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا این بیماری نه‌تنها درد و ناراحتی قابل توجهی ایجاد می‌کند، بلکه در صورت مزمن شدن می‌تواند کیفیت زندگی روزمره فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. علاوه بر این، درمان شقاق در مراحل پیشرفته ممکن است به روش‌های پزشکی یا حتی جراحی نیاز داشته باشد. به همین دلیل، رعایت اصول ساده و کاربردی در زندگی روزمره می‌تواند نقش موثری در جلوگیری از ابتلا به این عارضه داشته باشد. از جمله مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف کافی مایعات در طول روز:
• نوشیدن آب و سایر مایعات به میزان کافی (حداقل ۸ لیوان در روز) باعث نرم شدن مدفوع و جلوگیری از یبوست می‌شود. کمبود آب در بدن می‌تواند باعث سفت شدن مدفوع شده و فشار زیادی هنگام دفع ایجاد کند که در نهایت ممکن است به ترک و زخم در ناحیه مقعد منجر شود.
• افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی:
• گنجاندن منابع غذایی حاوی فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و دانه‌ها به تغذیه روزانه، به حرکت بهتر روده‌ها کمک می‌کند و از ایجاد مدفوع سفت و خشک جلوگیری می‌کند. فیبر همچنین نقش مهمی در پیشگیری از هر دو حالت یبوست و اسهال ایفا می‌کند.
• اجتناب از زور زدن هنگام اجابت مزاج:
• فشار آوردن بیش از حد هنگام دفع مدفوع می‌تواند به دیواره مقعد آسیب بزند و موجب ایجاد شقاق شود. بهتر است به بدن زمان کافی بدهید و در صورت احساس نداشتن نیاز به اجابت مزاج، از زور زدن خودداری کنید.
• رعایت بهداشت ناحیه مقعد:
• پاکسازی آرام و صحیح پس از اجابت مزاج بسیار مهم است. استفاده از دستمال‌های نرم، مرطوب یا بدون الکل، به کاهش تحریک پوست کمک می‌کند. از مالش شدید یا استفاده از صابون‌های قوی و عطردار نیز باید پرهیز شود تا پوست ناحیه حساس مقعد دچار خشکی یا التهاب نشود.
• ورزش منظم و فعالیت بدنی:
• انجام فعالیت‌های بدنی منظم مانند پیاده‌روی، یوگا یا ورزش‌های سبک، به بهبود حرکات روده و کاهش احتمال بروز یبوست کمک می‌کند. کم‌تحرکی و سبک زندگی نشسته یکی از عوامل مهم در ایجاد اختلالات گوارشی از جمله شقاق محسوب می‌شود.
• درمان به موقع مشکلات گوارشی مانند یبوست یا اسهال:
• اگر فرد به صورت مداوم دچار یبوست یا اسهال است، باید برای درمان ریشه‌ای آن اقدام کند. استفاده طولانی‌مدت از داروهای ملین یا بی‌توجهی به اختلالات گوارشی، خطر بروز شقاق را افزایش می‌دهد.

روش‌های درمان شقاق مقعدی

در مواردی که شقاق مقعدی به حالت مزمن تبدیل شده و درمان‌های غیرجراحی مانند استفاده از پمادهای موضعی، مصرف ملین‌ها، رعایت رژیم غذایی پرفیبر، حمام آب گرم و سایر مراقبت‌های خانگی مؤثر واقع نمی‌شوند، معمولاً پزشک انجام روش‌های جراحی را توصیه می‌کند.

در این مرحله، انتخاب مرکز درمانی مناسب اهمیت زیادی دارد و درمان شکاف مقعدی در اصفهان با مراجعه به کلینیک‌های تخصصی و معتبر می‌تواند روند درمان را ساده‌تر، ایمن‌تر و موفق‌تر سازد. اصفهان به‌عنوان یکی از شهرهای مجهز در حوزه خدمات پزشکی، دارای کلینیک‌هایی است که با بهره‌گیری از پزشکان مجرب، تکنولوژی‌های نوین و رعایت استانداردهای درمانی، امکان درمان مؤثر و قطعی شقاق را فراهم می‌کنند.

روش‌هایی مانند اسفنکتروتومی داخلی جانبی یا استفاده از لیزر، تحت نظر متخصصان باتجربه در این مراکز انجام می‌گیرد و به کاهش درد، پیشگیری از عوارض و بازگشت سریع بیمار به زندگی عادی کمک می‌کند.

درمان‌های غیرجراحی شقاق مقعدی

در بسیاری از موارد، شقاق مقعدی به ویژه در مراحل ابتدایی، بدون نیاز به جراحی قابل درمان است. درمان‌های غیرجراحی معمولاً به منظور کاهش علائم، تسریع روند بهبود و جلوگیری از مزمن شدن شقاق انجام می‌شوند. این روش‌ها نسبتاً کم‌خطر و کم‌هزینه هستند و اگر به‌درستی اجرا شوند، می‌توانند در مدت کوتاهی نتایج قابل توجهی داشته باشند. در ادامه با مهم‌ترین درمان‌های غیرجراحی شقاق مقعدی آشنا می‌شویم:

• استفاده از ملین‌ها و نرم‌کننده‌های مدفوع:
• یکی از اهداف اصلی در درمان شقاق، کاهش فشار هنگام دفع مدفوع است. مصرف داروهای ملین سبک یا مکمل‌های فیبری (مثل پسیلیوم یا متیل‌سلولز) می‌تواند به نرم شدن مدفوع کمک کرده و از وارد آمدن آسیب بیشتر به ناحیه مقعد جلوگیری کند.
• مصرف داروهای موضعی مانند پماد نیفدیپین یا نیتروگلیسیرین:
• این پمادها به منظور کاهش اسپاسم عضله اسفنکتر داخلی مقعد استفاده می‌شوند. با شل شدن این عضله، جریان خون به ناحیه آسیب‌دیده افزایش می‌یابد و فرایند ترمیم بافت‌ها تسریع می‌شود. همچنین کاهش تنش عضلانی باعث کاهش درد هنگام اجابت مزاج خواهد شد. باید توجه داشت که این داروها باید طبق تجویز پزشک و به میزان مشخص استفاده شوند، چون ممکن است در برخی افراد باعث سردرد یا افت فشار خون شوند.
• حمام آب گرم نشسته (سیتز بث):
• نشستن در یک لگن آب گرم به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، چند بار در روز، به ویژه پس از اجابت مزاج، یکی از مؤثرترین راه‌های کاهش درد، تسکین عضلات و بهبود گردش خون در ناحیه مقعد است. این کار نه‌تنها موجب آرامش ناحیه تحریک‌شده می‌شود، بلکه روند التیام زخم را نیز تسریع می‌کند.
• رعایت رژیم غذایی پر فیبر و مصرف مایعات کافی:
• همان‌طور که در پیشگیری نیز اشاره شد، تغذیه مناسب نقش مهمی در درمان دارد. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و نوشیدن آب فراوان باعث بهبود عملکرد روده و جلوگیری از سفت شدن مدفوع می‌شود که این موضوع مستقیماً بر کاهش علائم شقاق تأثیرگذار است.
• استفاده از داروهای مسکن در صورت نیاز:
• در مواردی که درد شدید و مزمن باشد، می‌توان از مسکن‌های خوراکی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش التهاب و تسکین درد استفاده کرد. البته باید از مصرف خودسرانه داروهای ضدالتهابی قوی یا استفاده طولانی‌مدت از آنها پرهیز کرد.

درمان‌های جراحی شقاق مقعدی

در مواردی که شقاق مزمن شده و درمان‌های غیرجراحی پاسخگو نیستند، پزشک ممکن است انجام جراحی را توصیه کند. رایج‌ترین جراحی برای شقاق مقعدی، اسفنکتروتومی داخلی است که در آن بخشی از عضله اسفنکتر به منظور کاهش فشار و تسریع ترمیم زخم برداشته می‌شود. علاوه بر این، برخی از روش‌های نوین و کم تهاجمی نیز برای درمان شقاق مقعدی در حال استفاده هستند که به کاهش درد و بهبود سریع‌تر کمک می‌کنند.

اهمیت مراجعه به پزشک متخصص

اگر علائم شقاق مقعدی دارید و درد یا خونریزی مقعدی شما بیش از چند روز طول کشیده است، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید. درمان شقاق مقعدی در اصفهان توسط تیم‌های مجرب و با روش‌های نوین انجام می‌شود تا بهترین نتیجه برای شما حاصل شود.

تشخیص دقیق و درمان به موقع، از بروز عوارض جدی مانند عفونت یا فیستول جلوگیری می‌کند. همچنین، برای افرادی که به دنبال راهکارهای تخصصی‌تر هستند، خدمات درمان فیشر آنال در اصفهان نیز به‌صورت کامل و تحت نظر پزشکان متخصص ارائه می‌گردد.

نتیجه‌ گیری

شقاق مقعدی یکی از مشکلات رایج در ناحیه مقعد است که با درد و ناراحتی زیادی همراه است. پیشگیری صحیح، رعایت بهداشت و سبک زندگی سالم می‌تواند تا حد زیادی از بروز این بیماری جلوگیری کند. در صورت بروز شقاق مقعدی، درمان‌های متنوعی از روش‌های غیرجراحی تا جراحی وجود دارد که با مراجعه به موقع و تحت نظر پزشک متخصص می‌توان بهترین نتیجه را کسب کرد. بنابراین، شناخت کامل شقاق مقعدی و آگاهی از روش‌های پیشگیری و درمان آن، کلید زندگی سالم و بدون درد خواهد بود.

اتمام رپورتاژ آگهی – محتوای این مقاله توسط سفارش دهنده ایجاد شده است- مجله سلامتی نوبیدنت