دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت در گزارشی علمی اعلام کرد که مصرف برخی شیرین‌کننده‌های مصنوعی و افزودنی‌های غذایی می‌تواند خطر بروز بلوغ زودرس در کودکان را افزایش دهد. این هشدار بر پایه نتایج یک مطالعه گسترده صورت گرفته که ارتباط میان مصرف این مواد و تغییرات هورمونی و ژنتیکی را بررسی کرده است.
شیرین‌کننده‌ها چگونه بر رشد کودکان اثر می‌گذارند؟
بر اساس یافته‌های این تحقیق، شیرین‌کننده‌هایی مانند آسپارتام، سوکرالوز، گلیسیریزین و قندهای افزوده، با اختلال در تعادل باکتری‌های روده و تحریک مسیرهای هورمونی، می‌توانند روند بلوغ را در کودکان تسریع کنند. این تأثیرات در پسران و دختران متفاوت بوده و به ویژگی‌های ژنتیکی فرد نیز وابسته است.
نوعی از بلوغ زودرس که به نام «بلوغ زودرس مرکزی» شناخته می‌شود، در سال‌های اخیر شیوع بیشتری یافته و می‌تواند پیامدهایی مانند کوتاه‌تر شدن قد در بزرگسالی، اختلالات متابولیک، مشکلات تولید مثلی و پریشانی روانی به همراه داشته باشد.
بررسی علمی بر پایه داده‌های واقعی
این مطالعه با مشارکت ۱۴۰۷ نوجوان انجام شده که در آن، ۴۸۱ نفر مبتلا به بلوغ زودرس مرکزی تشخیص داده شدند. محققان با استفاده از پرسشنامه‌های تغذیه‌ای و آزمایش نمونه‌های ادرار، میزان مصرف شیرین‌کننده‌ها را ارزیابی کردند. همچنین، استعداد ژنتیکی افراد با استفاده از نمرات خطر پلی‌ژنیک مشتق‌شده از ۱۹ ژن مرتبط با بلوغ زودرس بررسی شد.
نتایج نشان داد که مصرف سوکرالوز در پسران و مصرف گلیسیریزین، سوکرالوز و قندهای افزوده در دختران، با افزایش خطر بلوغ زودرس مرکزی ارتباط مستقیم دارد.
تأثیرات هورمونی و میکروبی شیرین‌کننده‌ها
تحقیقات پیشین نیز نشان داده‌اند که برخی شیرین‌کننده‌ها می‌توانند به‌طور مستقیم بر عملکرد هورمون‌ها و باکتری‌های روده تأثیر بگذارند. برای مثال، آسه‌سولفام پتاسیم با تحریک مسیرهای طعم شیرین در مغز، موجب افزایش مولکول‌های مرتبط با استرس و آزادسازی هورمون‌های بلوغ می‌شود. همچنین، گلیسیریزین که در گیاه شیرین‌بیان یافت می‌شود، با تغییر تعادل میکروبی روده، فعالیت ژن‌های مرتبط با آغاز بلوغ را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
توصیه‌های مهم برای خانواده‌ها و مسئولان سلامت
این یافته‌ها زنگ خطری جدی برای خانواده‌ها، متخصصان اطفال و مسئولان بهداشت عمومی است. کاهش مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی در رژیم غذایی کودکان، به‌ویژه در سنین حساس رشد، می‌تواند نقش مؤثری در پیشگیری از بلوغ زودرس و پیامدهای بلندمدت آن داشته باشد.
همچنین، این نتایج می‌تواند به تدوین دستورالعمل‌های غذایی جدید و طراحی ابزارهای غربالگری ژنتیکی برای ارزیابی خطرات فردی کمک کند. هدف نهایی، حمایت از رشد سالم کودکان و کاهش آسیب‌های ناشی از تغذیه نامناسب در دوران حساس بلوغ است.
با توجه به تأثیرات گسترده شیرین‌کننده‌ها بر سلامت کودکان، آگاهی‌بخشی عمومی و اصلاح الگوهای تغذیه‌ای در خانواده‌ها، مدارس و مراکز درمانی باید در اولویت سیاست‌های سلامت قرار گیرد.