زایمان در ایران دیگر تنها یک تجربه پزشکی و خانوادگی نیست؛ بلکه به موضوعی اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است. اختلاف چشمگیر هزینه‌ها میان زایمان در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی، دستمزد پایین پزشکان و پدیده پرداخت‌های غیررسمی، تصویری پیچیده از نظام سلامت کشور ارائه می‌دهد.
هزینه زایمان در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی
طبق تعرفه‌های رسمی سال ۱۴۰۳، هزینه زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی حدود ۲۵ میلیون تومان و سزارین نزدیک به ۳۱ میلیون تومان است. بخش عمده این مبالغ توسط بیمه‌های پایه و تکمیلی پوشش داده می‌شود و سهم پرداختی خانواده‌ها به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
اما در بخش خصوصی، شرایط کاملاً متفاوت است. هزینه زایمان طبیعی بین ۵۰ تا ۱۸۰ میلیون تومان و سزارین بین ۱۴۵ تا ۳۰۰ میلیون تومان متغیر است. در مواردی مانند سزارین همراه با بستن لوله‌های رحم، هزینه‌ها حتی به ۳۵۰ میلیون تومان نیز می‌رسد. علاوه بر این، هزینه هتلینگ و اقامت در اتاق‌های خصوصی بین ۵۰ تا ۹۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.
سهم واقعی پزشکان از هزینه زایمان
با وجود هزینه‌های سنگین در بخش خصوصی، سهم پزشک زنان از کل مبلغ پرداختی بسیار محدود است. بر اساس تعرفه وزارت بهداشت، دستمزد پزشک برای زایمان طبیعی حدود پنج میلیون تومان و برای سزارین نزدیک به چهار میلیون تومان تعیین شده است. این رقم در مقایسه با مسئولیت سنگین عمل زایمان و خطرات احتمالی، بسیار پایین ارزیابی می‌شود.
در بیمارستان‌های خصوصی نیز سهم پزشک معمولاً کمتر از ۱۰ درصد کل هزینه است و بخش عمده مبالغ به خدمات بیمارستانی، تجهیزات، بیهوشی و مراقبت‌های نوزاد اختصاص دارد.
گلایه پزشکان از تعرفه‌های پایین
بسیاری از متخصصان زنان و زایمان معتقدند که تعرفه‌های فعلی با واقعیت اقتصادی کشور همخوانی ندارد. آن‌ها تأکید می‌کنند که علاوه بر فشار کاری و ریسک بالای زایمان، هزینه‌های جانبی مانند تجهیزات مطب و دستگاه‌های تخصصی نیز بر دوش پزشکان است. برخی پزشکان به دلیل این شرایط به مهاجرت یا تغییر مسیر حرفه‌ای روی آورده‌اند.
پدیده پرداخت‌های غیررسمی یا زیرمیزی
شکاف میان تعرفه رسمی و واقعیت اقتصادی، زمینه‌ساز رشد پرداخت‌های غیررسمی در برخی بیمارستان‌ها شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در مواردی، خانواده‌ها مجبور به پرداخت مبالغی بین ۱۰ تا ۷۰ میلیون تومان به‌طور مستقیم به پزشک می‌شوند. این پدیده علاوه بر فشار مالی، نگرانی‌های روانی زیادی برای خانواده‌ها ایجاد کرده است.
ضرورت واقعی‌سازی تعرفه‌ها
کارشناسان حوزه سلامت معتقدند که ریشه اصلی مشکلات در غیرواقعی بودن تعرفه‌های پزشکی است. تا زمانی که دستمزد پزشکان متناسب با مسئولیت و ریسک کار تعیین نشود، پدیده‌هایی مانند زیرمیزی ادامه خواهد داشت.
راهکار پیشنهادی، اصلاح ساختار تعرفه‌ها و حذف رابطه مالی مستقیم میان پزشک و بیمار است. در بسیاری از کشورها، بیمه‌ها مسئول پرداخت کامل هزینه‌ها هستند و پزشک نیازی به دریافت مستقیم پول از بیمار ندارد. این مدل می‌تواند علاوه بر کاهش فشار بر پزشکان، از بروز تخلفات مالی نیز جلوگیری کند.
جمع‌بندی
واقعیت امروز زایمان در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی نشان می‌دهد که شکاف میان تعرفه‌های رسمی و هزینه‌های واقعی، هم پزشکان و هم خانواده‌ها را تحت فشار قرار داده است. اصلاح نظام تعرفه‌گذاری و تقویت نقش بیمه‌ها می‌تواند گامی اساسی برای بازگرداندن تعادل به این چرخه و ارتقای کیفیت خدمات زایمان در کشور باشد.
