در پی اضافه شدن بندی تازه به آیین‌نامه صدور و تمدید گواهینامه رانندگی که ارائه گواهی سلامت روان را الزامی می‌سازد، جمعی از روان‌پزشکان برجسته کشور در نشستی رسانه‌ای به بررسی ابعاد این تصمیم پرداختند و نسبت به پیامدهای احتمالی آن هشدار دادند.
الزام گواهی سلامت روان؛ تصمیمی بحث‌برانگیز
بر اساس اصلاحات جدید در آیین‌نامه صدور گواهینامه، متقاضیان موظف‌اند علاوه بر معاینات جسمی و بینایی، گواهی سلامت روانی خود را از مراکز مورد تأیید وزارت بهداشت و پزشکی قانونی دریافت کنند. این تصمیم با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی متخصصان حوزه روان‌پزشکی مواجه شده است.
دکتر محمدرضا شالبافان، سرپرست دفتر سلامت روان وزارت بهداشت، در واکنش به این بند جدید تأکید کرد که داشتن اختلال روانی نباید به‌طور خودکار منجر به محرومیت از حق رانندگی شود، چرا که بسیاری از اختلالات با درمان قابل کنترل هستند و افراد می‌توانند عملکرد مناسبی در رانندگی داشته باشند.
نگرانی از انگ‌زایی و نقض حقوق شهروندی
دکتر سیدوحید شریعت، رئیس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران، با انتقاد از شیوه اجرای این طرح، گفت: «محروم‌سازی افراد از حق رانندگی نباید بر اساس تشخیص روان‌پزشکی باشد، بلکه باید توانایی واقعی فرد در رانندگی ملاک قرار گیرد.» او همچنین هشدار داد که این شیوه‌نامه می‌تواند موجب انگ‌زایی و تبعیض علیه افراد دارای سابقه روان‌پزشکی شود.
دکتر امیر شعبانی نیز با اشاره به مغایرت این بند با مذاکرات قبلی انجمن، اظهار داشت: «غربالگری عمومی سلامت روان برای همه متقاضیان گواهینامه، نقض آشکار حقوق شهروندی است و ممکن است افراد آسیب‌پذیر را از حقوق قانونی‌شان محروم کند، در حالی که متخلفان واقعی با دور زدن قانون، از این ارزیابی‌ها فرار کنند.»
انتقاد از رویکرد غیرعلمی و بی‌سابقه بودن در جهان
دکتر مهدی صابری، عضو هیأت علمی پزشکی قانونی، این شیوه را در سطح جهانی بی‌سابقه دانست و گفت: «در اغلب کشورها، ارزیابی سلامت روان تنها برای رانندگان پرخطر یا مشکوک انجام می‌شود، نه برای همه افراد جامعه.» او تأکید کرد که این رویکرد می‌تواند منابع را به سمت اقدامات کم‌اثر سوق دهد و از پرداختن به تخلفات واقعی رانندگی غافل شود.
تأثیر منفی بر مراجعه مردم به روان‌پزشک
دکتر مژده جمالی، رئیس کمیته صنفی انجمن روان‌پزشکان، هشدار داد که الزام به ارائه گواهی سلامت روان ممکن است باعث کاهش اعتماد عمومی و کاهش مراجعه مردم به روان‌پزشکان شود. او همچنین نگرانی‌هایی درباره نقض رازداری بیماران و فشار مضاعف بر روان‌پزشکان مطرح کرد.
سلامت روان؛ عامل اصلی یا حاشیه‌ای در تصادفات؟
دکتر فربد فدائی، از پیشکسوتان روان‌پزشکی، با طرح این پرسش که چرا فقط سلامت روان هدف قرار گرفته، گفت: «عوامل دیگری مانند سکته قلبی، دیابت، مصرف الکل و صرع نیز در بروز تصادفات نقش دارند و باید در کنار سلامت روان مورد توجه قرار گیرند.»
لزوم ایجاد توازن میان سلامت عمومی و حقوق فردی
در پایان نشست، دکتر محمدعلی همتی، نایب‌رئیس انجمن روان‌پزشکان، بر ضرورت ایجاد تعادل میان حفظ سلامت عمومی جامعه و رعایت حقوق فردی تأکید کرد. او گفت: «روان‌پزشکی باید هم نگران انگ‌زایی باشد و هم دغدغه سلامت شهروندان را داشته باشد. اجرای چنین طرح‌هایی نیازمند دقت، شفافیت و نظارت دقیق است.»
با توجه به واکنش‌های گسترده متخصصان، به نظر می‌رسد اجرای این بند جدید نیازمند بازنگری جدی و گفت‌وگوی بیشتر میان نهادهای تصمیم‌گیر و جامعه علمی باشد تا از آسیب‌های احتمالی به حقوق شهروندی و سلامت روانی جامعه جلوگیری شود.