نظام مراقبت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با انتشار تازه‌ترین گزارش خود از افزایش موارد ابتلا به تب دنگی در کشور خبر داده و نسبت به گسترش جمعیت پشه آئدس در نقاط مختلف کشور به‌ویژه استان گیلان هشدار داده است.
بر اساس این گزارش، از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا بیست‌وپنجم تیرماه، ۲۷۷ مورد ابتلای قطعی به تب دنگی در کشور شناسایی شده که از این تعداد، ۲۷۳ مورد مربوط به شهرستان چابهار در استان سیستان و بلوچستان بوده‌اند. ۲۶۶ نفر از این مبتلایان ساکنان بومی منطقه و ۷ نفر نیز مسافران بازگشته از کشور پاکستان بوده‌اند. همچنین در شهرهای زاهدان و ایرانشهر نیز دو مورد ابتلا ثبت شده که ارتباط مستقیمی با سفر به منطقه چابهار داشته‌اند.
مقایسه آمار با سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد روند شیوع تب دنگی در حال تثبیت در برخی مناطق کشور است؛ به‌گونه‌ای که سال گذشته ۱۱۲۶ مورد ابتلا در کشور ثبت شد، که ۹۲۲ نفر از آنها بدون سفر خارجی و بر اثر انتقال محلی مبتلا شده‌اند.
پشه آئدس؛ ناقل اصلی تب دنگی
عامل انتقال تب دنگی، پشه‌های آئدس به‌ویژه گونه‌های آئدس اجیپتی و آئدس آلبوپیکتوس هستند که پس از نیش زدن افراد آلوده، ویروس را در بدن خود حفظ کرده و به افراد سالم منتقل می‌کنند. علائم ابتلا به این بیماری ویروسی معمولاً ۴ تا ۷ روز پس از تماس با پشه ناقل ظاهر می‌شود و شامل تب بالا، سردرد شدید، درد عضلانی و مفاصل، تهوع، استفراغ، درد پشت چشم‌ها، تورم غدد لنفاوی و بروز بثورات پوستی است.
وجود آئدس در ۸ استان؛ آلودگی گسترده در گیلان
بر اساس داده‌های وزارت بهداشت، پشه آئدس اجیپتی در مناطقی از استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان (چابهار و کنارک)، بوشهر (عسلویه، کنگان، جم، برازجان) و فارس (شهرستان مهر) مشاهده شده است. از سوی دیگر، گونه آلبوپیکتوس نیز در تمامی نقاط استان گیلان صید شده و در برخی شهرهای مازندران، اردبیل و آذربایجان شرقی نیز گزارش‌هایی از وجود این پشه منتشر شده است. مراقبت‌های حشره‌شناسی در مبادی ورودی کشور همچون مرزهای زمینی، هوایی، دریایی و ریلی نیز به صورت مستمر دنبال می‌شود.
زیستگاه و منشأ پشه آئدس
گونه آئدس اجیپتی بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، به‌ویژه جنگل‌های بارانی غرب آفریقا است و تمایل دارد در آب‌های جمع‌شده در حفره‌های طبیعی مانند تنه درختان تخم‌گذاری کند. در مقابل، گونه آلبوپیکتوس خاستگاهی در جنگل‌های جنوب شرق آسیا دارد و با انعطاف‌پذیری بالا، اکنون در مناطق شهری، روستایی و حاشیه‌ای نیز قابل مشاهده است.
اقدامات پیشگیرانه برای کنترل تب دنگی
وزارت بهداشت تنها راه مؤثر برای مقابله با تب دنگی را جلوگیری از نیش پشه آئدس عنوان کرده است. توصیه‌های کلیدی شامل:
- پوشیدن لباس‌های بلند و روشن به‌ویژه در ساعات فعالیت پشه (صبح‌ها و هنگام غروب)
- استفاده از مواد دافع حشرات دارای ترکیبات مؤثر مانند DEET و پرمترین
- خشک‌سازی منابع آب راکد مانند زیرگلدانی‌ها، ظروف آب، کولر آبی و محفظه‌های مرطوب
- اقامت در مکان‌های سرپوشیده مجهز به توری پنجره یا تهویه مطبوع در زمان‌های پرخطر
با توجه به روند افزایشی تب دنگی و گستردگی حضور پشه آئدس در مناطق شمالی و جنوبی کشور، رعایت نکات بهداشتی و اجرای دقیق اقدامات پیشگیرانه می‌تواند نقشی حیاتی در مهار این بیماری ویروسی ایفا کند.