مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران به یکی از چالش‌های جدی حوزه سلامت تبدیل شده است. طبق آمار رسمی سازمان غذا و دارو، میزان مصرف آنتی‌بیوتیک در کشور حدود ۳.۵ برابر متوسط جهانی است؛ رقمی نگران‌کننده که به گفته کارشناسان، در آمارهای غیررسمی حتی بیشتر نیز برآورد می‌شود.
هشدار متخصصان درباره مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها
عباسعلی ایمانی فولادی، استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله و عضو هیئت مدیره انجمن میکروب‌شناسی ایران، در حاشیه بیست‌وششمین کنگره میکروب‌شناسی ایران که از ۴ تا ۶ شهریور در دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار می‌شود، نسبت به این روند هشدار داد. وی با اشاره به افزایش ۱۶.۵ درصدی مصرف آنتی‌بیوتیک در سطح جهانی طی سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳، تأکید کرد که ایران با اختلاف قابل توجهی از میانگین جهانی فراتر رفته است.
دلایل مصرف بالا و راهکارهای کنترل
ایمانی فولادی معتقد است که برای رسیدن به استانداردهای جهانی، باید در دو سطح اقدام شود:
- اصلاح فرهنگ مصرف دارو در جامعه: بسیاری از مردم بدون آگاهی کافی، در مواجهه با بیماری‌های ویروسی یا علائم خفیف، به مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک روی می‌آورند. این رفتار نه‌تنها بی‌اثر است، بلکه مقاومت دارویی را افزایش می‌دهد.
- نظارت بر تجویز و فروش دارو: وی تأکید کرد که داروخانه‌ها باید به قانون منع فروش آنتی‌بیوتیک بدون نسخه پزشک پایبند باشند. همچنین پزشکان باید از تجویز بی‌دلیل این داروها برای جلب رضایت بیماران خودداری کنند.
ضرورت تخصص‌گرایی در آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی
این متخصص باکتری‌شناسی همچنین به یکی دیگر از محورهای مهم کنگره اشاره کرد: لزوم اداره آزمایشگاه‌ها به‌صورت دپارتمان‌محور و استفاده از متخصصان تک‌رشته‌ای. وی گفت: در بسیاری از کشورهای پیشرفته، آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی با بهره‌گیری از متخصصان دکتری در حوزه‌های مختلف مانند میکروب‌شناسی، هماتولوژی و بیوشیمی اداره می‌شوند. این رویکرد باعث کاهش خطاهای تشخیصی و افزایش دقت در درمان می‌شود.
با این حال، در ایران هنوز باور عمومی نسبت به تخصص‌گرایی در آزمایشگاه‌ها وجود ندارد و این موضوع یکی از معضلات جدی در نظام سلامت کشور محسوب می‌شود.
کنگره‌ای با حضور متخصصان بین‌المللی
بیست‌وششمین کنگره میکروب‌شناسی ایران با حضور اساتید برجسته داخلی و خارجی از کشورهای چین، هند، ترکیه، ارمنستان، کشورهای عربی و آمریکای شمالی برگزار می‌شود. این رویداد علمی در قالب ۱۵ پانل تخصصی، بستری برای تبادل نظر درباره چالش‌های روز حوزه میکروب‌شناسی و راهکارهای نوین درمانی فراهم کرده است.