نتایج یک مطالعه علمی بی‌سابقه نشان می‌دهد که چگونه بدن انسان در طول یک هفته روزه کامل، خود را به شکلی بنیادین بازآرایی می‌کند. این تحقیق که بر ردیابی روزانه هزاران پروتئین تمرکز داشته، لایه‌های پنهان تغییرات فیزیولوژیکی، هورمونی و حتی ساختاری را آشکار ساخته که اوج آن‌ها به طور شگفت‌انگیزی در روز سوم روزه قابل مشاهده است. این یافته‌ها، درک ما را از تأثیر روزه بر سلامت بدن به سطحی نوین ارتقا می‌دهد.
<H2>روزه داری و درک عمیق‌تر سازگاری بدن</H2>
سال‌هاست که رژیم‌های روزه داری متناوب و طولانی‌مدت توجه بسیاری از محققان و عموم مردم را به خود جلب کرده‌اند. با این حال، بسیاری از گزارش‌ها و مطالعات پیشین تنها بر شاخص‌های محدود و کلی مانند قند خون یا سطح چربی‌ها تمرکز داشته‌اند که تصویر کاملی از پیچیدگی سازگاری بدن ارائه نمی‌دهند. برای کشف واقعی اینکه چگونه بدن در غیاب کالری خود را تطبیق می‌دهد، نیاز به بررسی روزانه ده‌ها نشانگر مختلف و کنار هم گذاشتن تغییرات تدریجی آن‌هاست. در همین راستا، یک تیم پژوهشی از مؤسسه PHURI در دانشگاه کویین مری لندن و مدرسه علوم ورزشی نروژ، مطالعه‌ای پیشگامانه را طراحی و اجرا کرده است. این پژوهش نه تنها نحوه تأثیر روزه بر سلامت بدن را با جزئیات بی‌سابقه‌ای بررسی می‌کند، بلکه راه را برای مداخلات درمانی نوین، حتی برای افرادی که قادر به روزه گرفتن نیستند، هموار می‌سازد.
<H2>نقش پروتئین‌ها در بازسازی بدن طی روزه</H2>
در این مطالعه، دوازده فرد سالم به مدت یک هفته تنها آب نوشیدند و هیچ کالری دریافت نکردند. محققان نمونه‌های خون را قبل از آغاز روزه، هر روز در طول آن و پس از اتمام دوره جمع‌آوری کردند. به جای اندازه‌گیری چند شاخص محدود، پژوهشگران از روش "پروتئومیکس" استفاده کردند. پروتئومیکس دانشی است که به مطالعه گسترده پروتئین‌ها در یک سلول، بافت یا ارگانیسم می‌پردازد. با این روش، حدود سه‌هزار پروتئین در طول هفته ردیابی شدند که تصویری جامع از تغییرات هماهنگ مولکول‌ها در زمان‌های مختلف را به دست آورد. پروتئین‌ها به عنوان پیام‌رسان‌ها، آنزیم‌ها، سازه‌های سلولی و تنظیم‌کننده‌های فعالیت بافت‌ها عمل می‌کنند؛ بنابراین، تغییر همزمان در سطح هزاران پروتئین، به محققان امکان می‌دهد تا دقیقاً بفهمند بدن کدام فرایندها را تقویت یا تضعیف می‌کند. نتایج نشان داد که بیش از هزار پروتئین تغییرات معنی‌داری را تجربه کرده‌اند که در ۹ الگوی متفاوت دسته‌بندی شدند. جالب آنکه، بزرگ‌ترین موج تغییرات و بازتنظیم گسترده در حدود روز سوم روزه مشاهده شد که نشان‌دهنده ورود بدن به فاز اصلی بازسازمان‌دهی است.
<H2>تأثیر روزه بر ساختار بافت‌ها و تعادل هورمونی</H2>
یکی از برجسته‌ترین یافته‌های این پژوهش، تغییرات قابل توجه در پروتئین‌های "ماتریکس خارج‌سلولی" بود. این شبکه پروتئینی، سلول‌ها را شکل می‌دهد، از آن‌ها پشتیبانی می‌کند و امکان ارتباطشان را فراهم می‌آورد. تغییرات گسترده در این مولکول‌ها گواه آن است که روزه طولانی تنها به مسیرهای انرژی محدود نمی‌شود، بلکه ساختار و ارتباطات بافتی را نیز به طور عمیقی بازتنظیم می‌کند. به عنوان مثال، پروتئینی به نام تناسین-R که عمدتاً با سیستم عصبی مرتبط است، جهش چشمگیری داشت و پرسش‌های جدیدی را درباره واکنش بافت‌های عصبی به دوره‌های روزه داری طولانی‌مدت مطرح ساخت.
علاوه بر این، سیگنال‌های مربوط به اشتها و ذخیره انرژی نیز طبق انتظار دستخوش تغییرات مهمی شدند:
سطح هورمون سیری، لپتین، کاهش یافت.
گیرنده لپتین افزایش پیدا کرد که حاکی از حساسیت بالاتر بدن به این هورمون است.
FGF21 که نشان‌دهنده اتکا بیشتر بدن به چربی و کتون‌ها برای تأمین انرژی است، افزایش یافت.
سطح فولی‌ستاتین بالا رفت.
آدیپونکتین کاهش پیدا کرد.
این تغییرات هورمونی، مکانیسم‌های پیچیده بدن برای مدیریت انرژی و گرسنگی در طول روزه را نمایان می‌سازد.
<H2>کاهش وزن و تغییر سوخت و ساز در طول روزه</H2>
نتایج این مطالعه همچنین نشان داد که شرکت‌کنندگان طی یک هفته روزه داری، به طور متوسط ۵.۷ کیلوگرم وزن از دست دادند. اسکن‌های DXA تأیید کردند که این کاهش وزن شامل تغییر هم در چربی و هم در بافت بدون چربی بدن است. نکته مهم دیگر، اندازه‌گیری نیتروژن ادرار بود که نشان داد با طولانی‌تر شدن دوره روزه، بدن توانایی بیشتری برای حفظ پروتئین‌های خود پیدا می‌کند و تجزیه عضلات کاهش می‌یابد. این یافته، تصورات رایج در مورد از دست رفتن شدید عضلات در روزه‌های طولانی را به چالش می‌کشد.
در بحث سوخت و ساز، بدن مطابق الگوی کلاسیک، ابتدا از کربوهیدرات‌های ذخیره‌شده (گلیکوژن) استفاده کرد و سپس در روزهای بعدی به سمت چربی‌ها و اجسام کتونی به عنوان منبع اصلی انرژی روی آورد. داده‌های پروتئین‌ها این انتقال سوخت را تأیید کرده و نشان دادند که این فرآیند، نه یک تغییر "کلیدی" ناگهانی، بلکه یک انتقال هماهنگ و چندمرحله‌ای است که بدن به تدریج آن را مدیریت می‌کند. این تطابق متابولیکی نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری بالای بدن انسان در برابر چالش‌های غذایی است.
<H2>آینده پژوهش‌های سلامت: استخراج مزایای روزه بدون محدودیت شدید</H2>
لازم به ذکر است که این مطالعه به هیچ وجه به عنوان راهنمایی برای انجام روزه هفت‌روزه در نظر گرفته نمی‌شود. این نوع روزه "شدید" تلقی شده و تنها تحت نظارت دقیق پزشکی انجام شده است. ارزش واقعی این پژوهش در نقشه راهی است که برای تحقیقات آینده فراهم می‌کند. با درک عمیق‌تر از چگونگی بازآرایی بدن هنگام قطع کامل کالری – از سوخت و ساز گرفته تا ساختار بافت‌ها و پیام‌رسان‌های ایمنی – دانشمندان می‌توانند به دنبال راه‌هایی باشند که اثرات مفید این وضعیت را (بدون نیاز به یک هفته بی‌غذا ماندن) در درمان‌ها یا مداخلات تغذیه‌ای نوین به کار گیرند. این یافته‌ها نویدبخش کشف استراتژی‌های جدید برای بهبود سلامت بدن و پیشگیری از بیماری‌ها هستند.
مطالب مرتبط
- فوق‌تخصص عفونی هشدار داد: مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک عوارض مرگبار از اسهال تا نارسایی کلیه دارد
- کشف یک باکتری روده‌ای نوین، امیدها را برای مهار چاقی جهانی افزایش می‌دهد
- آندومتریوز: دردی جانکاه که زندگی زنان را مختل می‌کند
- کنترل دقیق دیابت بارداری ضامن سلامت مادر و کودک؛ تأکید متخصصان بر پیشگیری و مدیریت جامع
