زخم پای دیابتی؛ یکی از جدی‌ترین عوارض دیابت
با افزایش شیوع دیابت در کشور، زخم پای دیابتی به یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین عوارض این بیماری تبدیل شده است. متخصصان هشدار می‌دهند که بی‌توجهی به مراقبت‌های روزانه از پا می‌تواند به عوارضی همچون عفونت‌های شدید، نارسایی‌های جدی و حتی قطع عضو منجر شود.
دیابت؛ بیماری پرهزینه و پرخطر
سعید نمازی بایگی، فوق تخصص جراحی عروق و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با اشاره به رشد روزافزون ابتلا به دیابت گفت: دیابت کنترل‌نشده می‌تواند پیامدهایی همچون نارسایی کلیه، نابینایی، سکته‌های مغزی و قلبی و در نهایت زخم پای دیابتی به همراه داشته باشد. این زخم‌ها در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌توانند منجر به از دست دادن اندام شوند.
عوامل مؤثر در بروز زخم پای دیابتی
چهار عامل اصلی در ایجاد زخم پای دیابتی نقش دارند:
- سابقه زخم قبلی
- اختلالات عصبی (نوروپاتی)
- مشکلات عروقی
- تغییر شکل پا
شایع‌ترین علت، آسیب‌های عصبی است که موجب از بین رفتن حس درد و گرما در پا می‌شود. در نتیجه، بیماران قادر به تشخیص آسیب‌های کوچک نیستند و همین موضوع زمینه‌ساز بروز زخم‌های جدی می‌شود.
مراقبت‌های روزانه برای پیشگیری
به گفته نمازی بایگی، بیماران دیابتی باید مراقبت از پاهای خود را به یک عادت روزانه تبدیل کنند. توصیه‌های کلیدی عبارتند از:
- شست‌وشوی پا با صابون ملایم و خشک کردن دقیق به‌ویژه بین انگشتان
- بررسی روزانه پا برای مشاهده هرگونه قرمزی، تورم یا ترک پوستی
- استفاده از آینه یا کمک دیگران برای بررسی کف پا
همچنین بیماران دیابتی نوع یک باید پنج سال پس از تشخیص و بیماران نوع دو بلافاصله پس از تشخیص، هر سال تحت معاینه کامل عصبی و عروقی قرار گیرند.
اصول پیشگیری از زخم پای دیابتی
کنترل قند خون، پرهیز از سیگار، رعایت رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت بدنی منظم از مهم‌ترین اصول پیشگیری هستند. استفاده از کفش‌های مخصوص دیابتی با پنجه پهن و اندازه مناسب نیز توصیه می‌شود؛ حتی در منزل نیز نباید بدون کفش راه رفت.
درمان زخم پای دیابتی تنها تحت نظر پزشک
نمازی بایگی تأکید کرد که درمان زخم‌های دیابتی نباید در منزل انجام شود. بیماران باید به پزشک متخصص عروق یا تیم درمانی مجرب مراجعه کنند تا وضعیت خون‌رسانی پا بررسی و از گسترش عفونت جلوگیری شود. او هشدار داد که روش‌های غیرعلمی مانند زالودرمانی نه‌تنها مؤثر نیستند بلکه می‌توانند باعث نکروز و سیاه شدن بافت شوند.
پیشگیری؛ راهی کم‌هزینه‌تر از درمان
این فوق تخصص جراحی عروق یادآور شد: پیشگیری از زخم پای دیابتی همواره آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان است. بیماران باید سطح قند خون خود را به‌طور مستمر کنترل کنند، معاینات پزشکی منظم داشته باشند و مراقبت‌های روزانه از پاهای خود را جدی بگیرند تا از بروز عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری شود.
زخم پای دیابتی یکی از عوارض شایع و خطرناک دیابت است که با مراقبت روزانه و معاینات منظم می‌توان از آن پیشگیری کرد. توجه به توصیه‌های پزشکان و پیگیری سریع هرگونه تغییر در پا، بهترین راه برای جلوگیری از عوارض جدی این بیماری است.
