طرح ترویج زایمان طبیعی که در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسید و از سال ۱۳۹۳ در کل کشور به اجرا درآمده است، با وجود ابلاغ دستورالعمل به بیمارستانها در سال ۱۳۹۷، همچنان با ناکامی روبروست و آمار سزارین روز به روز در حال افزایش است. مریم عشوری مقدم، متخصص زنان و زایمان، در گفتگویی با خبرگزاری مهر به بررسی علل این ناکامی پرداخته است.
عشوری مقدم با اشاره به مزایای زایمان طبیعی و عوارض سزارین، معتقد است که میانگین سزارین در ایران از حد جهانی آن بالاتر است. وی دلایل متعددی را برای افزایش زایمان غیرطبیعی در مادران برمیشمارد:
- عوامل فرهنگی و باورهای خانوادگی: ترس از درد زایمان طبیعی، باورهای غلط در مورد تغییرات لگن پس از زایمان طبیعی و ترس از مشکلات آینده، از جمله این عوامل هستند.
- فرهنگ غلط در جامعه: درخواست سزارین توسط مادران به دلیل ترس از زایمان طبیعی و مشکلات احتمالی آن، بدون توجه به عوارض سزارین، از دیگر عوامل است.
- مبحث پزشکی دفاعی: ترس متخصصان زنان از اتهام و شکایت پس از زایمان طبیعی، باعث میشود که به جای آگاهسازی مادران، به درخواست سزارین آنها تن دهند.
- مراجعه کننده: درخواست سزارین از سوی مادران به دلیل کوچکترین مشکل و ترس پزشکان از عواقب عدم پذیرش درخواست آنها، منجر به افزایش سزارین میشود.
- دلایل مالی و منافع پزشک: برخی پزشکان به دلیل منافع مالی و ریسک کمتر در عمل جراحی، عملهای سزارین بیشتری انجام میدهند. عدم پرداخت به موقع دستمزد پزشکان برای زایمان طبیعی نیز از دیگر مشکلات است.
- ناهنجاریهای زمان زایمان: با وجود اینکه طبق آمارهای جهانی از هر ۱۰۰ بارداری حدود ۲۰ درصد زایمانها دچار ناهنجاری میشوند، اما در جامعه ما تصور میشود که استراحت مطلق در دوران بارداری از سقط جنین جلوگیری میکند، در حالی که استراحت مطلق فقط عوارض بعد از زایمان را افزایش میدهد.
- تشخیصهای نادرست: گاهی تشخیصهای نادرست مانند “بچه با پا به دنیا میآید” منجر به سزارین میشود، در حالی که در کشورهای دیگر این مشکل با چرخاندن جنین در رحم مادر قابل حل است.

عشوری مقدم در مورد عوارض سزارین برای مادران میگوید: عوارض سزارین فراوان بوده و ممکن است سالها بعد از زایمان بروز پیدا کند. از جمله عوارض رایج آن میتوان به چاقی، حساسیت به بیهوشی و داروها، از دست دادن خون زیاد، کمبود گلبولهای قرمز خون مادر، خطر ابتلا به دیابت، عفونت بعد از عمل یا تب، آسیب به اندامهای داخلی، هیسترکتومی اورژانسی (برداشتن رحم بعد از زایمان سزارین)، زخم و بروز اختلال در زایمانهای بعدی، آسیب به کودک و در مواردی حتی منجر به مرگ مادر نیز خواهد شد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا قانونگذاران خودشان پایبند به اجرای این طرح هستند، میگوید: متأسفانه برخی از مسئولین حتی به شروطی که برای کاهش آمار سزارین بیان میکنند، پایبند نیستند و خودشان زایمان طبیعی نداشته و سزارین انجام دادهاند. همچنین تعارض منافع بین پرستارها و ماماها و اشکالاتی در ساختار نظام پزشکی و سلامت وجود دارد.
عشوری مقدم معتقد است که قبل از تصویب یک قانون و اجباری کردن آن، ابتدا باید به مادران آموزش داد که بارداری و زایمان بخشی از خلقت انسان بوده و جای ترسی ندارد. با استفاده از تکنیکهای مختلف از جمله گازهای تنفسی، بیهوشی، اپیدورال و زایمان در آب میتوان درد زایمان را کاهش داده و زایمان را برای مادر به یک خاطره خوشایند تبدیل کرد.